Search This Blog

Thursday, May 2, 2013

RAWNGBAWLNA LEH LAL ISUA ZIRTIRNA

(Matthaia 20:25-28)

                       
    Hruaitute/rawngbawltute mawh phurhna: Engpawlah pawh hruaitu chuan a hruai Pawl thiltum leh nihna a hrechiang tur a ni a, Mahni tha tihdan leh tuina zawng zawng kalpui a tum tlat tur a ni lova, KTP chuan thiltum Motto 4 kan nei a, hengte tihlawhtling tur hian theihtawp a chhuah thin tur a ni. Ama tuina lamah ringawt nilovin, a tui lohna thilah pawh a hruaite leh Committee duhdan a nih chuan phur takin hma a la tur a ni a, midangtuina ngaihpawimawh thiam hi hruaitu tha zia a ni.
    
Tin, KTP huang chhungah phei hi chuan hruaitu chuan midang chak lohna dawm kan thiamte,  mimal nun luhchilh peihte, an harsat rukna hmachhawnpui te hi a mawhphurhna a ni a. Chu chu kan hna pawimawh tak pakhat a ni.
   
 Hetihlai hian, Branch leh a hnuaia Committee hrang hranga hruaitu te hi kan fimkhur hle a pawimawh, Sual langsar Ruihhlo leh Sex lakah lek phei hi chuan kan fihlim ngei ngei tur a ni. Heng sual langsar laka kan fihlim loh chuan keimahni mai nilovin Lalpa leh a rawngbawlna hming kan ti hliau a, miten Kohhran leh KTP an sawiselna tur remchang kan siam sak tihna a ni a, chu chu Pathian huat zawng tak a ni. II Samuela 12:14 ah chuan, Lal Davida’n Bath-Sebi a Uire avangin Pathian hming tihchhiatin a awm a, chu chu Lalpan a huat zia a lo lang a, Zawlnei hmangin Davida chunga a thinrimna thu a lothleng a, “Amaherawhchu he i thiltih hian Pathian sawichiatna remchang tak LALPA hmêlmate tan i siam avângin naupang i laka piang chu a thi ngei ngei ang,” tiin. Pathian sawi ang ngeiin Lal Davida chuan ngaihdam dil nasa hle mahse, a fa tir chu a laksak ta tih kan hmu.

Tin, Pathian chuan a rawngbawltu chu a chawimawi a, a nih phak loh a nih tir a, a thlen phak lohah a hlangkai a, a chan phak loh tur tam tak a chantir thin. Mahse, kan tih theih ngai loh te min tih tir avang hian keima tih emaw ti a chapo hi Pathianin a duhlo hle a, Daniela 4:28-33 ah khan kan hmu a. Lalnebukadnezzar-a pawh Pathian malsawmna a chapopui a, Sebawng ang maiin hnimpehtir a ni ta mai a nih kha.
    

Thil pawimawh tak mai pakhat chu hruaitu chu hel hmang mi a ni tur a nilo. Presbyterian Kohhran chu mi tam zawk ngaihdan ang zela rorelna ah pawh kal thin a ni a, mitam zawk thutlukna chu Pathian aw ah kan ngai thin. Hei hi kan himna kulhpui a ni. Hruaitu thalo chuan angaihdan a nih loh chuan mi tam zawk ngaihdan pawmpui harsa a ti thin a, chu chu Helna rilru a ni. I Samuea 15:23 ah chuan, “Helna hi aienthiamna sualte nen a inang a, luhlulna hi milem biak leh Pathian lem biak tluk a ni. LALPA thu i duh loh avângin ani pawhin lal atân a duh ta bik lo che a ni, a ti a” tiin kan hmu a. Helna rilru avangin Israel Lal hmasa ber Lal Saula chu Pathianin a paih thlak thu kan hmu zui a ni.
   
 Khawvelah hian pawl hrang hrang tam tak a awm a, heng pawl dang danga hruaitute hi chu, mithiam leh fel, mi thiltithei leh mi nekna takte an ni thin a. Amaherawhchu, Kohhranah chuan chutiang chu a ni ve lo. Mithiam leh mifelte pawh Pathianin a koh chhuah ve tho rualin, Mi bakkhuma chet tum ran leh midang nekna rilru pai rengte hi Pathianin a chawisang ngai lova, Kohhranin a mamawh an ni ngailo. An midip a na a, hobik neih an tum a, chung mite chuan Pathian tana rawngbawlna rilru ai mahin mite rilru hneh nan taihmak an chhuah a, midang ngaihdan pawm harsa an ti thin. KTP hruaitute chuan hruaitu lu Isua Krista kan nei tih hriain, Amah chawimawi chungin hruaitu hna thawkin, inngaihtlawmna thuam inbelin a rawng an bawl tur a ni.
   
 Tin, KTP huang chhunga rawngbawlna kawng hrang hrangah te hian hruaitu chuan inpekna a mamawh hle a, inpekna dik, midang phut lutukna leh erna tello inpekna chuan rah tha a chhuah thin. Mi tlinglo ber pawh a inpek peih phawt chuan Pathianin a chawisanga, malsawmin finna tinrengin a thuam thin. Inpekna tello rawngbawlna chuan rah a chhuah tak tak theilo. Amaherawhchu, hruaitu chuan kawng hrang hrangah a inpek avang ngawtin hruaitu tha nih a tling theilo a, Chu inpekna avang chuan a inzir a,  mi inzirpeih mi a nih a, hruaitu hmasa leh senior ten engtin nge an lotih thin tih te ngaihtuah a, inzir reng thin a ni tur a ni a. Mi inzir peih lo chuan hmasawnna engmah a nei ngai lo. Cuvangin hruaitu chu mi inpe leh inzir peih mi a ni tur a ni.
    
Rawngbawlhna thawh dan: Tunah chuan rawngbawltu lam aiin a rawngbawl dan lam Bible zirtirna atangin lo zirho dawn teh ang. Thuthlung thar Kohhran a lo din khan rangbawltu chihrang hrang an awm a, Tirhkohte, Zawlneite, chanchin Tha hriltu te, Zirtirtute, Kohhran Upa te, Rawngbawltu te an ni a. Khang mite khan rawngbawl dan chanvo hrang theuh an nei a, heng rawngbawl hna te hi hlawm hnihah an then phawk a, ‘Thu rawngbawl hna’ leh ‘Kohhran relbawl hna’ te a ni.
   
 Thuthlung Hlui rawngbawl hna kan thlir chuan Dan in a phut chhuah avanga rawngbawl an ni deuh ber a, chung rawngbawltute chuan rawngbawlhna an thawh dan a zirin hremnain a zui nghal bawk thin. Thuthlung Thar a rawngbawl hna kalpui dan erawh chu Khawngaihna in a  phut chhuah, Mahni duh thu ngei a inpekna a hlen chhuah tur a ni tih hi hre hmasa ila. Tin, chu rawngbawl hna phuar khawmtu chu Hmangaihna a ni tih hi kan rilruah kan tuh ngheh a pawimawh hle a ni.
    
Thenkhat tan chuan he rawngbawl hna hi phurrit te pawh a tling thei awm e. Khawngaihna rawngbawl hna a ni tih hi kan hriat fuh a pawimawh hle a. Kan rawngbawl hna theuhah kan thawh tur a hautak hle a nih pawhin Pathian khawngaihna kan chan nasat zia hre reng chunga kan thawh chuan hlim takin kan thawk thei dawn a ni.
    
Thuthlung Thar a Kohhran a lo din chhan ber chu Lal Isua rawngbawl hna chhunzawm turin a ni a, vawiin thleng hian Kohhran rawngbawl hna chu Lal Isuan rawngbawl hna a thawh dan kha a la ni zel a. Chuvangin he rawngbawl hna kalpui dan leh a thawktu ten kan thawh dan tur pawh Lal Isua zirtirna atang zelin kan teh dawn a ni.
    
Engpawh nise, kan rawngbawl hna thawh dan theuhte, kan chanvo kan hlenna kawnga kan rilru put hmangte hi engang nge a nih a, Lal Isua rawngbawl hna nen hian a inzul zel em tih i lo enfiah dawn teh ang.
Rawngbawl hna awmzia: Lal Isua’n hmun tam takah a rawngbawl hna kan thawh dan tur chungchang hi min hrilh fiah a. Rawngbawlna chu chhiahhlawh hna a nih zia Chanchin Tha Marka ziak 10:42-44 ah tihian a sawifiah a,  “Tu pawh in zinga mi lian nih duh apiang chu in rawngbawltuah a awm zawk tur a ni, tu pawh in zinga hmasa ber nih duh apiang chu mi zawng zawng chhiahhlawhah a awm bawk tur a ni” tiin kan hmu.
    
Mahni tan chauh a ngaihtuah lova mi dang thatna tur ngaihtuah hi rawngbawl hnain a ken tlat chu a ni. Mahni kan indah hmasak fona hian kan rawngbawlna kawngah vuivaina, phunchiarna leh sawisel tur min hmuh hnem tir thin a, chu chuan kan rawngbawl hna a tihchak aiin a tihnual a, mite mithmuhah kan rawngbawlna chu kan tihminghliau zawk thin. Hmasa ber nih kan duhna hian lungawi lohna tam tak a hring chhuak thin. Chuvangin rawngbawltu chuan mi pakhatna nih a thiam tur a ni a, chu ai pawimawh zawk chu mipahnihna nih pawh a thiam tur a ni.
    
Marka 10:45 ah chuan Lal Isuan, “Mihring fapa meuh pawh rawngbawl saka awm turin alo kal lova, mi tam tak tlan nana a nun pe zawk turin a lo kal a ni” tiin kan hmu. Mite damna tura rawngbawltu tur hian kan damna tur zawk kan dah hmasak fo chuan chu chuan min huikhawm lova, min tidarh zawk thin. Chanchintha Johana ziak bung 13:14 ah chuan, “ Kei Lalpa leh zirtirtu mahin in ke ka sil chuan, nangni pawhin in ke in insil sak tur a ni” tiin min hrilh bawk a ni. Midangte ke sil sak thei silo a, mahni ke fai taka kan sil a nih chuan kan rawngbawlna aiin keimahni kan langsar a, kan hnathawhah miten damna an chang ngai lovang. NGO leh pawl dang ang mai a, kan theihna hmachhuana rawngbawl tur kan nilova, Lal Isua chakna rinchhan leh a theihna hmachhuan chung a kan theih tawp chhuah tur kan ni zawk.
  
Rawngbawltute chu tutenge: He zawhna hi a pawimawh khawp mai. Rawngbawltu kan tih hiantute nge a kawh a, engchin hi nge a huam tih hi kan chian a pawimawh khawp mai. Thuthlunghlui hunah leh Thuthlung Thar hun ahte hian Pathianin mi bikte a ko chhuak thin a, chung mite chu rawngbawltu kan tih hian kan kawh tir fo thin. Amaherawhchu, Bible in min zirtir dan erawh chuan, Lal Isua chhandamna changtu zawng zawngte chu rawngbawl tura koh kan ni a, chu rawngbawl hna chu kan kova tla a ni a, kan theih tawpa hlen chhuak turin min hrilh.(Rom 12; II Petera 1:10,11). Chuvangin, he kan rawngbawl hna theuh hi kan theih tawp a thawk turin Kohhranin min beisei a, hlen chhuak ngei turin Pathianin min ko theuh a ni.
    
Mi thenkhat chuan rawngbawl dan dik leh diklo kan thliar thiamlo fo thin. Kan duty theuhte kan tih a, kan chanvo te kan tihhlawhtlin hian kan rawngbawlna hlen a, tlin taka thawkah kan inngai fo a, kan thawh dan leh kan thawhna rilru lam inchhut lemlo a kan tihturte kan tih theih chuan “a tha e” tih mai hi a awl hle a, kei mahni chhandama kan awm chuan duh tawk mai a awl thin. Mahse, Rawngbawltu chu mahni tana rawngbawl a ni lova, midangte damna tura rawngbawltu a ni. Ka sawi fo thin tawh a, Nazareth manifesto an tih thin, Lal Isua rawngbawlna in a tum ber chu Luka 4:18 ah khan kan hmu a, Zawlnei Isaia’n hetiang hian a lo sawi lawk bawk a, “Thuhnuairawlhte hnênah chanchin tha hril tûra LALPAN hriak mi thih avângin Lalpa PATHIAN thlarau chu ka chungah a awm; ani chuan thinlung lungchhiate tuam tûr te, salte hnêna chhuahna thu  leh mi tangte hnêna tan in hawnna thu sawi tûr te, LALPA lungawi kum thu leh kan Pathian phuba lak ni thu sawi tûr te, lungngai zawng zawng thlamuan tûr te, vut aiah pangpâr thihrui te, lungnaih aiah hlimna hriak te, nguina thlarau aiah  fakna silhfente an hnêna pekah Zion-a lungngaia awmte tan ruat tûr tein mi tir a ni” a ti a(Isaia 61:1-3). Hei hi Lal Isua rawngbawlna innghahna laipui ber a ni a, a rawngbawl chhung zawnga a hnathawh ber pawh a ni.
   
 Ram hruaitu turte kan thlan dawnin Party tinin Party Manifesto an siam thin a, chu chu rorelna an chan hunah Sawrkarna fawng vuantu an nih chhunga tihhlawhtlin ngei tumin theih tawp an chhuah thin a. Keini hi Lal Isua hnung zuitu, a rawngbawltu kan ni a, kan Manifesto hi tihlawhtling turin engangin nge hma kan lak a, engangin nge kan thawh le? Khawvel thilah mah Party hrang hrang ten an manifesto ti hlawhtling tura an beih nasat a, an tih hlawhtlin loha mipui kan phun nasat thin tehlul nen, keini Krista rawngbawltute hian Lal Isua Manifesto, a thiltum ber te hi kan tihhlawhtlin loh chuan dem kan hlawh nasa lehzual ngei ang. Lal Isua innghahna thuah hian kan innghatin he a mission hi a rawngbawltute hian kan chhunzawm ve em han inteh dawn teh ang.
    
Thuhnuairawlhte tih hi Lal Isua tawngkamah chuan Riangvaite tiin a sawi a, ringvaite hnena chanchin tha hril chu a mission pawimawh ber a ni a. Chu chanchin Tha hril hna chu a takin kan thawk em? Kan dep maiah Lal Isua chhandamna mamawh tak takte, chau a kun mekte tam tak an awm. KTP huang chhunga kan in awihtleina te, Kohhran alo nghehna turte hi a pawimawh khawp mai. Mahse, chung zawng zawng aia Lal Isuan a dah pawimawh ber chu a chanchin tha hril hi a ni.  Kalchhuaka chanchin Tha hril erawh kan thei vek loang. Mahse, kan velah Buh lak tur tam tak a awm a, sengkhawm turin min ko a, chu rawngbawl hna chu kan nuna lan tir hi a tha, mahse chu chu duhtawk mai tur kan nilova, a taka thawk turin, a taka hril turin min ko a ni.
    
 Helai thu a pawimawh tak mai chu “Lalpa Pathian thlarau chu ka chungah a awm” tiin Lal Isuan a sawi a, A chanchin Tha kan hrilna kawngah hian keini hian Pathian thlarau awmpui tlakin kan thawk em? Chanchin Tha hril rawngbawl hna kan thawhna kawngah hian Pathian Thlarau Thianghlim hi a lenglo fo a nih chuan inenfiah hle kan ngai dawn tihna  ni ang.
    
 Vut aiah pangpar thi hrui te, Mi lungngai taka kun mekte hnenah hlimna hriak Lal Isua kawh hmuh turte in min tir a, heng rawngbawl hna ropui leh pawimawh tak neitute hian kan rawngbawl hna ber tur thawk lemlo hian a phena thil tha dang hi kan buaipui ber a ni ang tih a hlauhawm hle. KTP huang chhunga kan rawngbawlna leh inrelbawlna te hi chak taka kan kalpui theih nan a Lal Isua innghahna te hre reng chung leh zui chunga kan chanvo theuhte kan hlen chhuah hi a pawimawh hle a. Chutih rual chuan KTP huang chhunga kan in awihtleina ringawt buaipui a, kan rawngbawl hna ber zawk theihnghilh hian a hman hlel theih viau a ni. Chutiang a nih tawh chuan phunnawina a tam a, lungnih lohna kan ngah a, kan kalphung ringawt chipin kan buai a, Sal tangte hruaikir leh chaklote chelh din a hnekin KTP in kan chhiatpui thuai thin.
Pathian fakhla in a lo sawi angin, he rawngbawl hna leh chanvo hrang hrang kan chelhte kan hlen chhuahna kawngah hian Setana hmanraw tha ber mai chu a tira kan sawi tak, Chapona leh mahni indah lenna te, Mi pahnihna nih thiamlo, mi pakhatna nih inbeisei tlatna, lan sarh duhna te hi a ni. Hengte hi kan rilruah a len tlat reng a, kan nih tum a nih fo chuan lungawina nen kan rawngbawlna hi kan hlen chhuak ngai lovang a, Lal rawngbawltu kan nihna pawh kan luah zo ngai lovang a, Chapo leh uanna silhfen te inbelin i rawngbawlna kawrah ka hmang thin a, i khawih nawn ngai misual ka lo ni e tiin Pathian hnenah inhlan mai hi kan tih tur a ni ngei ang.
    
Jona khan Tarsis lawng ticket cut in Lalpa kohna chu a tlanbo san a, keini hian Lalpan min kohna he rawngbawl hna hi hlen chhuak emaw kan intih lai hian, a kawng kual lam Tarsis lawng lamah kan chuan san ve fo chuan a rah chhuah chu kan rawngbawlna vawchhetu a ni thin.
    
Thilpawimawh tak pakhat chu, Rawngbawltu i ni a, khawvel mite leh KTP member-te hnenah hian eng ang Isua nge i present ve le? Lal Isua pe silo hian Lal Isua nilo, Lal Isua ang tak hi kan present fo chuan a rah chhuah duhawm kan hmu ngai lovang a, kan rawngbawlna ah kan hlawhchham fo thin ang. Chuvangin, a mamawhtu te hnenah Lal Isua kan pek theih nan Branch Office Bearer te, Branch Committee member te, Branch hnuaia Sub-Committee pawimawh tak tak a hruaitute hian pek chhuah tur Lal Isua neih a pawimawh ber a ni. Tichuan, Lal Isua neitute chuan Lal Isua min zirtirna angin kan rawngbawl hna hi i thawk zel ang u.
    
Tupawhin kan thiltihte chhuang lovin, chhuan tur kan neih chhun Lal Isua chauh hi chhuang ila, A chhuang apiangin Lalpa chu chhuang rawh se tih ziak ang khan.
    
I Johana 1:9&11 ah chuan, “Mahni unau haw si a, engah ka awm titu chu tun thleng pawhin thimah a awm reng a ni. Thimah a vak bawk a ni; thimin a mit a tihdel avangin a kalna pawh a hre thin lo” tiin kan hmu a. Nimahsela, kan hna hi Inremna rawngbawl hna, chhiahhlawh rawngbawl hna a ni tih kan sawi tawh ang khan he hna hi kan thawh chuan thim ata chhuakin engah kan awm tawh zawk ang.   
   
 I Johana 2:18-19 ah khan hun hnuhnung chu a ni ta a, Krista dodaltu an lokal ang tih a nih ang khan tunah pawh tam tak an lochhuak ta tiin a sawi a, heta thil mak tak mai chu, chung Krista dodaltute chu pawn lam atanga rawn kal an ni lo a, “Anni chu kan zing atangin an chhuak a, nimahsela keimahni mi tak an ni love; keimahni mi tak nisela chu kan hnenah an awm ve zel tur a ni si a” tiin a sawi zui a ni. Kan chhiar zel chuan “Kaina misual laka mi, mahni unau thattu ang khan awm lovin..” tiin unaute hmangaih turin min hrilh bawk a ni. He lehkha thawna Unaute a tih hi Krista ringtute a sawina vek a ni a. Tichuan mahni rawngbawlpui ngeite pawh rem theilo a, vervek taka titute chu Kaina ang mai kha an ni tiin a sawina a ni a, chung mite chu nunna pai reng reng an awm lo tiin a tlip a ni.
    
A tawp ber atan, Indopui II-na a winston Churhcill-a’n Lord Mountbatten hnena thu a pek chu, “Ruahmanna fel tak nen, a nawrtu zawkah i tang tur a ni. In hmunpuiah khan lo invenhimna(Defensive) lam i ngaihtuah tur a nilo” tiin thu a pe a. Keini rawngbawltute pawh hian KTP inawpna leh inrelbawl dan te, kan mimal nunah suala kan tluk leh mai loh nana invenna lam ringawt te leh Branch hmingthatna turte hi kan ngaihtuah tho tur a nih rualin a berah neih lo ila. Kan velah thlarau bo tam tak an awm tih hriain, chung mite huikhawm turin theihtawp i chhuah zawk ang u. Chu chuan Kan rawngbawl hna hi a chawisang ang a, kan mimal nun theuhah pawh sual a tlukna hun remchang kan neilovang.